Prorokini Anna (Łk 2,36-38): egzegeza tekstu
Łukasz był wykształconym hellenistą, ale jak sam pisze przez własne badania (Łk l, 3) i liczne kontakty osobiste z czołowymi postaciami Nowego Testamentu, związał się ze światem semickim i Palestyną. Daje się to zauważyć w całym jego dziele literackim, a szczególnie w tych partiach Łukaszowej Ewangelii, które zupełnie, lub w bardzo niewielkim stopniu wykazują związki z już istniejącymi Ewangeliami, zwłaszcza Ewangelią Marka. Atmosferą semicką. przepojona jest przede wszystkim Ewangelia Dziecięctwa (Łk l-2), w treści której autor wykazał się dobrą znajomością stosunków żydowskich i liturgii świątyni. Widać w niej nadto wielkie wpływy Biblii Starego Testamentu w przekładzie aleksandryjskim. O tym, że Łukasz posługiwał się Septuagintą świadczą cytaty zaczerpnięte z niej, nawet w tych miejscach, gdzie odbiega ona od tekstu oryginalnego. Łukasz nie tylko znał Septuagintę, ale podobnie jak inni pisarze Nowego Testamentu, żył Biblią i myślał jej kategoriami9.
W opowiadaniu o Annie prorokini dostrzegamy szereg semityzmów. Są nimi nazwy: Fanuel (Phanouel); Aser (Aser), Jerozolima (Jerousalem); zwroty: prorokini {profetis, hebr. nebi' ah), córka Fanuela (tigater... Fanouel, hebr. baf. fenu'el), w dniach licznych (en hemerais pollais, hebr. bajjamim), postach i modlitwach (nesteiais kai deesesin,hebr. besom ubelahanunim), dnie i noce (nikta kei hemeran, hebr. lajelam wąjom); oraz składnia: kai en Hanna - była Anna (hebr. wattehi - sam Hannah), probebekia en hemerais pollais - bardzo podeszła w latach (hebr. hi ba ah bajjamim) kai aute te hora epistasa - w tej godzinie nadeszła (hebr. wattaqom bassaeah hahi)
Z powyższych przykładów wynika, że perykopa o Annie prorokini zawiera liczne semityzmy, co wydaje się wskazywać, iż u podstaw tego opowiadania leży oryginał semicki, który Łukasz wykorzystał, dokonując jego redakcji, zgodnie ze swoimi założeniami teologicznymi.
Wszystkie przytoczone przykłady, przypominają nam w swym brzmieniu wypowiedzi starotestamentalne i można by nawet powiedzieć, że zostały one wprost stamtąd zaczerpnięte. Podobnie jak cała Ewangelia, tak i dwa pierwsze jej rozdziały miały swoją prehistorię. Dotarcie do warstw przed redakcyjnych jest sprawą trudną, ale wiadomo, że wydarzenia Ewangelii Dziecięctwa rozegrały się w środowisku żydowskim. Tam też powstała zapewne pierwsza tradycja i ewentualny jej późniejszy opis, do którego prawdopodobnie sięgnął Łukasz. Są uczeni10, przypisujący autorstwo dwóch pierwszych rozdziałów trzeciej Ewangelii Janowi, który miał je napisać w języku semickim, zaś Łukasz przetłumaczył na język grecki.
Reasumując powyższe rozważanie należy powiedzieć, że liczne semityzmy perykopy o Annie prorokini, mają najprawdopodobniej kilka źródeł: Septuaginta, pierwotna tradycja żydowska, która przekazała fakt o Annie oraz pisemne ujęcie tej tradycji, do którego sięgnął Łukasz przy redagowaniu Ewangelii Dziecięctwa. Autor zachował w jej stylu charakter semicki.
4.Struktura literacka perykopy Łk 2, 36-38
Opowiadanie o Annie prorokini pod względem konstrukcji literackiej jest przejrzyste i nieskomplikowane. Składa się ono z dwóch zasadniczych części: w pierwszej - dłuższej (ww. 36-37) przedstawiono jej osobę, w drugiej - krótszej (w. 38) scharakteryzowano jej zachowanie się w chwili przybycia świętej Rodziny do świątyni.
Część pierwsza zawiera następujące elementy:
-
Imię, relację do rodziny i pokolenia;
-
Przymiot proroctwa;
-
Przymiot starości [rozwiniętej przez wzmiankę o krótkim okresie pożycia małżeńskiego. (7 lat) i bardzo długim okresie wdowieństwa (84 lata);
-
Przymiot pobożności (pozostawanie w świątyni, ciągłe posty i modlitwa).
W części drugiej autor skupił uwagę na:
-
Fakcie przybycia Anny do świątyni (sprzeczne z treścią w. 37);
-
Przybycie do świątyni Rodziny Jezusa;
-
Zachowanie się Anny (sławienie Boga - anthomologeito to Theo, mówienie - prorokowanie o Nim szczególnie wobec oczekujących zbawienia Jerozolimy - elalei peri autou, tzn. o Bogu Zbawicielu, nie o Jezusie Chrystusie).
Opowiadanie o Annie prorokini nie miałoby żadne go wyraźnego związku z Łukaszową Ewangelią Dziecięctwa, gdyby nie fakt, że następuje, ono po perykopie o Symeonie (2, 25-35)11. Obie te relacje biblijne są ze sobą ściśle powiązane, a wspólnymi ich cechami są przede wszystkim: świątynia Jerozolimska jako miejsce i rola świadectwa o zbawieniu, głoszonego przez mężczyznę i kobietę.
Zobacz także
- Błogosławieństwa osób poza Mszą Świętą
- Jezus historii a Chrystus wiary
- Struktura nauk przyrodniczych na podstawie artykułu ks. S. Kamińskiego w: „Znak" 72, 1, XII, 1960.
- Do jakiego stopnia, oraz jakie elementy teorii ewolucji może zaakceptować zwolennik kreacjonizmu? (na podstawie artykułu „Kościół wobec ewolucji", stanowiska Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski)
- Współczesne dziecko w świecie modlitwy