Śledź nas na:



Kościół Prawosławny

Historia

Podziały, które doprowadziły do obecnego rozczłonkowania chrześcijaństwa pojawiły się w trzech głównych etapach.

 

Pierwsze stadium nastąpiło w V i VI wieku, kiedy to z ogółu chrześcijan wyodrębniły się Kościoły znane obecnie jako orientalne Kościoły prawosławne. Kościoły te tworzą dwie odrębne grupy:

-Kościół Wschodu(Irak, Iran) oraz

-pięć Kościołów przedchalcedońskich(„monofizyckie").

Kościół Wschodu liczy obecnie nie więcej niż 550 tysięcy wiernych; wierni Kościołów przedchalcedońskich stanowią grupę wielkości około 27 milionów. W rezultacie tego pierwszego podziału wschodnie prawosławie zostało ograniczone ze swej wschodniej strony głównie do świata greckojęzycznego. Istnieją stanowcze powody, dla których okres po soborze w Chalcedonie (451) i inwazji barbarzyńców na Italię trzeba uznać za swoiście bizantyjski. Sobór ten doprowadził do schizmy monofizyckiej, która odłączyła Konstantynopol od Aleksandrii i Antiochii i od całego niegreckiego Wschodu. W ten sposób okoliczności historyczne dały Bizancjum pozycje ekskluzywną, górującą i w pewnym stopniu samowystarczalną, która pozwoliła mu rozwinąć tradycję teologiczną o charakterze zarazem syntetycznym i twórczym.

Z czasem nastąpił drugi podział datowany stereotypowo na rok 1054. Główny trzon chrześcijaństwa rozpadł się na dwie wspólnoty- Kościół rzymskokatolicki pod zwierzchnictwem papieża w Europie Zachodniej oraz wschodni Kościół prawosławny w Cesarstwie Bizantyjskim. W tym przypadku prawosławie zostało ograniczone również od strony Zachodu. Wielka Schizma dokonała się jednak faktycznie dopiero wskutek zdobycia i grabieży Konstantynopola przez krzyżowców w 1204 roku. Obie strony zaczęły wzajemnie oskarżać się o odejście od prawowiernej nauki na temat sakramentów, podważając ich ważność.

Trzeci etap podziałów nastąpił w XVI wieku pomiędzy Rzymem i reformatorami. Sytuacja Kościoła prawosławnego wobec faktu podziału chrześcijaństwa jest dość specyficzna. Również w wyniku nacisków ze strony władz państwowych Polski i Kościoła rzymsko-katolickiego doprowadzono do unii z Rzymem(Brześć, 1596r.).

Rok 1915 jest dla prawosławia znamienity, ponieważ rosyjskie władze państwowe opuściły ziemie polskie. W wyniku tego w Polsce pozostało około dziesięciu duchownych i dwóch biskupów prawosławia. Oznaczało to stagnację życia Kościoła prawosławnego na ziemiach polskich. Jednak w 1918 roku patriarchat moskiewski nakazał biskupowi Waledyńskiemu utworzenie diecezji poleskiej. Życie prawosławnych wracało do normy.

Rok 1921 to odbudowa Kościoła prawosławnego w Polsce. Tego roku bowiem przybył na ziemie polskie arcybiskup Jerzy Jaroszewski. Zorganizowano drukarnię, duszpasterstwo wojskowe, bractwo cerkiewne.

Okres międzywojenny dla prawosławia na ziemiach polskich oznaczał istnienie pięciu diecezji prawosławnych(warszawska, wileńska, poleska, wołyńska, grodzieńska), dwóch seminariów duchownych(Wilno, Krzemieniec), Liceum Teologicznego(Warszawa), Szkoły Duchownej(Dermań). Liczba wiernych tego okresu sięgała do 4,5 miliona.

Druga wojna światowa to najtragiczniejszy czas dla prawosławia w Polsce. Władze okupacyjne pacyfikowały wsie prawosławne. W wyniku wielu działań wojennych i oddolnych, przestały istnieć seminaria duchowne, Studium Teologii Prawosławnej, parafie.

Po odzyskaniu wolności przez Polskę, powołano Tymczasowe Kolegium Rządzące Kościoła Prawosławnego, którego zadaniem była normalizacja sprawy autokefalii oraz stosunków wewnętrznych. Autokefalia została nadana w 1948 roku. Natomiast uregulowanie sytuacji kanonicznej nastąpiło dopiero w 1951 roku. W roku 1981 powołano Koło Teologów Prawosławnych, natomiast rok 1990 to okres, kiedy zaczęto podejmować prace nad ustawą regulującą stan prawny Kościoła prawosławnego w Polsce. Ustawę tą uchwalono i podpisano w 1991 roku.

 

Doktryna

Kościół prawosławny określa siebie jako „pełnię" Tradycji, Soborów i Ojców. Te trzy elementy składowe definicji określają również teologiczny i duchowy charakter tego Kościoła. Za podstawę wiary uznaje on Pismo święte o Świętą Tradycję, która najpełniej wyraża się w uchwałach pierwszych siedmiu soborów powszechnych oraz w pismach Ojców Kościoła. W prawosławiu żywy jest kult Najświętszej, Przeczystej i całej Świętej Maryi, zawsze Dziewicy i Matki Boga, chociaż z drugiej strony Kościół ten nie przyjmuje katolickich dogmatów o Niepokalanym Poczęciu i Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny. Wierni prawosławni modlą się za zmarłych, aczkolwiek odrzucają katolicka naukę o czyśćcu jako miejscu i ogniu. Doktrynę Kościoła ustalono w czasie tzw. „soborów powszechnych", tzw. „ekumenicznych" bądź „cesarskich"{Nicea-325; Konstantynopol-381}.

Eklezjologia prawosławna rozumie rzeczywistość Kościoła bardziej ekskluzywistycznie niż katolicka. Kościół prawosławny jest prawdziwym Kościołem, w którym bez uszczerbku jest przechowywana Święta Tradycja i pełnia zbawiennej łaski Bożej. Zachował on w całości i czystości świętą sukcesję apostołów i świętych ojców.

Kościół prawosławny uznaje siedem soborów powszechnych:Sobór w Nicei(325), Sobór w Konstantynopolu(381), Sobór w Efezie(431), Sobór w Chalcedonie(451), Drugi Sobór w Konstantynopolu(553), Trzeci Sobór w Konstantynopolu(680-681), Drugi Sobór w Nicei(787). Istota Kościoła, w prawosławiu- wymyka się wszelkim próbom możliwych definicji. Kościół, bowiem istniał przed wiekami i jest celem całego stworzenia. Teologowie prawosławni podkreślają, że Kościół nie jest faktem natury empirycznej, ponieważ w Kościół się wierzy. Jeżeli taka wiara była niezbędna, by przeżyć kościół od wewnątrz, nawet w stanie jego pozornego, bo empirycznego rozbicia, to jeszcze bardziej intensywny wysiłek wiary jedynie może utorować drogę ekumenicznemu scaleniu.

Trójjedyny Bóg. W prawosławiu Bóg jest Bogiem osobowym, Trójcą Osób, wspólnotą trzech osób dzielących jedna istotę i energię jednej Boskości. Każda z trzech Osób Trójcy Świętej jest całkowitym Bogiem. Trzy Osoby Boskie zamieszkują jedna w drugiej. Każda z trzech Osób działa razem z pozostałymi dwiema: Ojciec poczyna w Sobie plan stworzenia; Syn Boga urzeczywistnia Boży plan stworzenia; Duch Święty prowadzi Boży plan stworzenia do doskonałego wypełnienia.

Stworzenie. Stworzenie jest możliwe jedynie w chrześcijaństwie, gdyż jedynie chrześcijaństwo wprowadza rozróżnienie pomiędzy istotą a energiami Boga. Bóg stwarza poprzez Swoje energie- bez udzielania Swej Istoty.

Stworzenie świata. Bóg jest stwórcą nieba i Ziemi. Stwarza świat za sprawą Swojej dobroci. Angażuje się w to, co dzieje się z Jego stworzeniami.

Aniołowie. Głównym zadaniem aniołów jest służyć Bogu w Jego stworzeniach, a zwłaszcza być pomocnikami człowieka. Ostatecznym celem stworzenia aniołów jest wysławianie i wychwalanie Świętego Imienia Boga. Demony żyją teraz nieprawdziwym życiem z dala od Boga, działając przeciwko Niemu oraz Jego planowi theosis da człowieka i świata.

Stworzenie człowieka. Człowiek został stworzony jako jedność psycho-fizyczna: Bóg „użył Swoich rąk", by stworzyć człowieka, by okazać szczególną o niego troskę. Misją człowieka będzie doprowadzenie stworzeń do wspólnoty z Bogiem.

Upadek człowieka i jego skutki. Osobista wina pierwszego człowieka należy wyłącznie do niego. Jednak skutki jego grzechu są przekazywanie całej ludzkości. Zaangażowanie wolnej woli jest niezbędne, by zmienić tę kolej rzeczy. Chrystus, który żąda osobistego zaangażowania, uczynił tę zmianę możliwą poprzez Swoje przyjście i działanie na Ziemi.

Maryja, Matka Boga. Maryja została oczyszczona przez Ducha Świętego w Dniu Zwiastowania, ażeby stać się godną Matką Boga. Maryja została zbawiona przez Swojego Syna, gdyż Bóg jest również Jej Zbawicielem. Źle się stało, że Kościół rzymskokatolicki ogłosił w 1854 r. dogmat o Niepokalanym Poczęciu, który przeczy tradycyjnej nauce Kościoła o Maryi.

Sferą ściśle dogmatyczną dla Kościoła prawosławnego jest treść Symbolu Wiary, którą wierny przy swoim chrzcie zobowiązuje się zachowywać. A treść ta dotyczy przede wszystkim dwóch tajemnic: istoty Trójcy Świętej i tajemnicy Wcielenia.

Sfera mistyczna. Bizancjum nigdy nie znało konfliktu ani nawet polaryzacji między teologią a tym, co Zachód nazywa „mistycyzmem". Co więcej, całą teologię wschodniego chrześcijaństwa często określano jako „mistyczną".

Pismo Święte w prawosławiu uważane jest za werbalną ikonę Chrystusa, a VII Sobór Powszechny ustalił, że święte ikony i księga Ewangelii powinny być czczone w ten sam sposób. W każdej cerkwi Ewangeliarz spoczywa na zaszczytnym miejscu na ołtarzu- podczas Liturgii oraz niedzielnej i świątecznej Jutrzni, księga Ewangelii jest procesyjnie przenoszona, wierni całują ją i składają przed nią pokłony. W ten sposób w Kościele prawosławnym okazywany jest szacunek dla Sowa Bożego.

 



Zobacz także