Śledź nas na:



„Zakon Jezuitów - powstanie i historia do momentu kasaty

Wstęp

Zakon Jezuitów bardzo zasłużył się w odrodzenie szkolnictwa i oświaty katolickiej w Europie. W czasie reformacji chyliło się ono ku upadkowi. Aby zapobiec całkowitemu upadkowi nauczania Sobór Trydencki powierzył tę funkcję Jezuitom. Poprzez swoje metody dydaktyczne zdobyli sobie powszechne uznanie i szacunek ówczesnego społeczeństwa. Obecnie zakon Jezuitów jest uważany za jeden z elitarnych zakonów, zachowuje on tradycje początkowe swego istnienia z zakresu nauczania i kształcenia dostosowane do obecnych warunków. Jest wielu słynnych Jezuitów, którym Kościół wiele zawdzięcza w dziedzinie nauki czy edukacji. Na polu kaznodziejskim też zauważa się pewne cechy charakterystyczne tylko dla tego zakonu.

Przed starą, Europą i jej średniowieczną geografią otworzyły się nowe horyzonty, nowe tereny dla zdobywców, uczonych i misjonarzy. Nastały czasy gorączki, kiedy Magellan odbywał podróż dookoła świata, Cortez zdobywał Meksyk, a dziesięć lat później Pizarro zagarnął złotodajne Peru. Vasco da Gamma odkrył nowa drogę do Indii, opływając Przylądek Dobrej Nadziei1.

Ale ten świat, który się poszerzył, doznał także gwałtownych wstrząsów i głębokich rozdarć. To, wiek reformacji, wiek długich wojen politycznych i religijnych. Potęga Habsburska budziła zawiść i obawę u innych władców europejskich. Było to najpotężniejsze państwo, w którym wojny nie tylko osłabiły Europę materialnie, ale były także powodem wielkiej demoralizacji ludności.

Rozdział pierwszy

Życie i działalność św. Ignacego Loyoli

Inigo Lopez de Loyola- takie jest jego pełne hiszpańskie imię i nazwisko, był Baskiem z prowincji Guipuzoca w Hiszpanii. Baskowie to stara i dzielna rasa, którego pochodzenia uczeni nie mogą zaliczyć do żadnych z grup etnicznych. Mówią oni swoistym językiem niepodobnym do żadnego z europejskich. Mieszkają po obu stronach Pirenejów we Francji i w Hiszpanii. Z takiego to ludu i z takiej krainy wywodził się ród Loyolów. Możny ten ród swymi początkami sięgał aż po wiek XII. Loyolowie należeli do 24 głównych i wpływowych rodów w swej prowincji2.

Ignacy urodził się w 1491 roku, jako najmłodszy syn Baskijskiego szlachcica. Matka Iniga, pani Marina zmarła niespełna po urodzeniu syna. Ojciec oddał go pod opiekę zacnej wieśniaczki, żony kowala, w sąsiadującym z Loyolą małym osiedlu, nad brzegiem rzeki Uroli. Było to dzieciństwo proste spędzone w towarzystwie dzieci chłopskich. Kiedy jego starszy brat przygotowywał się do stanu duchownego pobierał w domu nauki, przy tej okazji nauczono małego Iniga sztuki pisania i czytania, tutaj był kres jego edukacji. Mimo iż miał tonsurę, znak przynależności do kleru, dał jednak ojcu do poznania, że porywa go inne pragnienie niż pragnienie służby Bożej: pragnienie sławy wojennej. Rycerski przykład przodków i samego ojca zbyt go pociągał3. Jako młodzieniec przybywa na dwór pewnego granda Kastylii, w środowisko powierzchownie wierzące, zachowujące pozory życia religijnego, w gruncie rzeczy mocno światowe i od głębokiej pobożności dalekie. Po śmierci króla Ferdynanda opiekun Ignacego popadł w niełaskę nowego władcy,

Karola V. Starzec znużony życiem i przybity niepowodzeniami zmarł w Madrycie. Inigo utraciwszy grunt pod nogami musiał szukać sobie nowego pana i protektora. Udał się więc na dwór księcia Najery, mianowanego niedawno wicekrólem Nawarry. Nie była to mówiąc ściśle służba wojskowa i Ignacy nie był nigdy w dosłownym znaczeniu żołnierzem, czy oficerem. Pobyt na dworze wicekróla Nawary stanowił nowy rozdział w życiu Ignacego. Dojrzały, dwudziesto sześcioletni szlachcic, prowadził taki tryb życia, który potem, po nawróceniu, sam z żalem określił jako służbę marnościom światowym4 .

Wesoły i lekkomyślny oficer, przepełniony ideałami walczącego z Maurami hiszpańskiego rycerstwa, został w wieku 30 lat, ciężko ranny w czasie obrony przed Francuzami twierdzy Pampeluna i odesłany do swego rodzinnego zamku5. Gdyż kula armatnia ugodziła go w nogi, łamiąc mu prawą i ciężko raniąc lewą. Do Loyoli zwołano lekarzy hiszpańskich, którzy stwierdzili, że noga, została źle złożona na polu walki i trzeba ją było ponownie łamać i składać. Niestety hiszpańska chirurgia okazała się niewiele lepsza od francuskiej. Chory majaczył i śmierć zaglądała mu w oczy. Okazało się jeszcze, że choremu pod kolanem prawej nogi sterczy wystająca kość szpecąca rozmiłowanego w elegancji szlachcica. Na domiar złego noga ta była krótsza od lewej6 .

Czas choroby Ignacy wypełniał lekturą jedynych istniejących w domu książek, były to: Złota legenda Jakuba de Voragine i Zycie Chrystusa, strasburskiego kartuza Ludolfa von Sachsen. Pod wpływem lektury tych książek postanowił odprawić surową pokutę.

Kiedy Inigo czuł się już dobrze postanowił wyruszyć w drogę. Wyruszył niezwłocznie w towarzystwie swego brata i dwóch sług, jak twierdził, do swego pana aby mu się przedstawić i odebrać zaległy żołd. Odebrawszy żołd spłacił długi, odesłał służących i sam skierował się do Montserratu. Położone wysoko na górze opactwo benedyktyńskie z cudowną statuą Matki Bożej jest jednym z najsławniejszych miejsc pielgrzymkowych Hiszpanii7. Tam postanowił, oczyścić się z grzechów całego życia przed udaniem się w długą i niebezpieczną podroż do Jerozolimy i ku nieznanej przyszłości.

W miasteczku Igualda Ignacy kupił sobie nowy strój na nową drogę życia: gruby wór pokutny, kostur pielgrzymi z tykwą na wodę, parę sandałów konopnych i sznur zamiast pasa. Przybył do Montserratu. Muła podarował klasztorowi i odbył spowiedź z całego życia.

Pielgrzymki do Jerozolimy nie mógł zrealizować, ponieważ port w Barcelonie zamknięto z powodu zarazy. Loyola znalazł schronienie w Manresie. gdzie oddawał się ćwiczeniom pokutnym, i dopiero gdy zachorował powrócił znów do normalnego trybu życia. Rok spędzony w Manresie obdarował go łaską kontemplacyjnej modlitwy. Po wielu modłach i umartwieniach udało mu się przezwyciężyć konflikty sumienia i osiągnąć wewnętrzną pewność i jedność. Jego codzienną lekturą, która mu w tym dopomogła, były dwie książeczki: Ćwiczenia życia duchowego, której autorem był Garcia de Cisneros, opat z Montserrat, czerpiący natchnienie od św. Bernarda, Wiktoryna i niderlandzkiego mistrza devotio moderna, oraz O naśladowaniu Chrystusa Tomasz a Kempis. Loyola nie chciał zrywać z duchową tradycją lecz przeciwnie - pragnął odnaleźć wewnętrzną więź ze średniowieczem jako mocną i pewną postawą. Z lektury tej zaczerpnął podwójną naukę. Po pierwsze doszedł do przekonania, że świątobliwe życie nie polega na zewnętrznych aktach pokuty i ze najważniejszym ze wszystkich nabożnych ćwiczeń jest rozważanie tajemnicy Boga i życia Chrystusa, a najważniejszym celem - oczyszczenie serca i pokorne zdanie się na wolę Bożą. Po drugie lektura ta uświadomiła mu konieczność metodycznego uporządkowania życia duchowego w taki sposób, aby niczego nie pozostawić chwilowemu kaprysowi ani też samowoli pobożnego człowieka8. To natchnęło go ideą opracowania metodycznych ćwiczeń duchowych.

Po przeszło rocznym ślęczeniu nad gramatyką łacińską, Ignacy został uznany za dostatecznie przygotowanego do rozpoczęcia studiów filozoficznych w uniwersytecie Alcala de Heneres. Kiedy przybył do Alkali w Kastylii, to niebawem zjawili się tam jego, na razie wierni, towarzysze. Jako niedoświadczony student rzucił się na kilka dziedzin nauki równocześnie, nie mogąc żadnej dobrze opanować. W końcu spostrzegł, że jego studia leżą odłogiem, a zapał apostolski napotyka na nieprzezwyciężone przeszkody głównie dla tej przyczyny, że brak mu odpowiedniego przygotowania i święceń kapłańskich. Postanowił z tym skończyć, gdyż tak dalej być nie mogło. Opuszcza ojczyznę i udaje się na studia paryskie, które zaczyna od pogłębienia łaciny w kolegium Montaigu jako eksternista. Zostaje także przyjęty na kurs filozofii w kolegium św. Barnaby, który kończy ze stopniem magistra9 .

1.1. Pierwsi naśladowcy

Koledzy z paryskich studiów: Sabaudczyk Piotr Faber (Favre), i jego rodak Franciszek Ksawery, Portugalczyk Szymon Rodriguez, trzech Hiszpanów Mikołaj Alfons Bobadilla, Jakub Lainez i Alfons Salmeron, czytali jego Ćwiczenia Duchowne i na ich podstawie utworzyli z nim wspólnotę, złączoną prywatnymi ślubami ubóstwa, czystości pielgrzymki do Ziemi Świętej10 Ignacy, wódz duchowy całej grupy, przygotowywał ich stopniowo do odprawienia Ćwiczeń Duchownych i prowadził każdego z nich z osobna przez trudne ścieżki tych trzydziestodniowych zmagań się ze „starym człowiekiem" pełnym miłości własnej, zmagań podjętych w celu szukania i poznania woli Bożej. Po uzyskaniu stopnia magistra z filozofii zaczął studiować teologię u Dominikanów w klasztorze św. Jakuba. Nie brakło w tym czasie niepokoju: Inigio, który tu w Paryżu zaczął podpisywać się nowym imieniem, przyjętym od św. męczennika i biskupa Antiochii - Ignacego, zaczął wyraźnie podupadać na zdrowiu. Lekarze byli bezradni, ich zdaniem pozostawał tylko jeden środek ratowania chorego - klimat stron ojczystych w Guipuzca. Ignacy nie miał ochoty opuszczenia przed rokiem rozpoczętych studiów teologicznych, ale towarzysze skłonili go do pójścia za radą lekarzy. Czując się coraz gorzej uległ ich namowom, a opiekę nad całą grupą paryską powierzył Piotrowi Favre. Ustalono, że spotkają się wszyscy w Wenecji po upływie dwóch lat, aby tam czekać na sposobność odpłynięcia do Ziemi Świętej.

Pobyt w Guipuzca trwał zaledwie trzy miesiące, Ignacy głosił kazania, zwalczał złe obyczaje i troszczył się o żebraków. Poczuwszy się lepiej na zdrowiu pożegnał rodzinę i wyruszył do Wenecji gdzie cały rok poświęcił prywatnym studiom teologicznym i pracy apostolskiej. Jego paryscy przyjaciele ukończywszy studia opuścili Francję i przybyli do Wenecji11. W roku 1537 złożywszy ślub ubóstwa i czystości wobec legata papieskiego, otrzymali święcenia kapłańskie z rąk biskupa Arbe, Wincentego Negusami.



Zobacz także