Okoliczności wydarzenia (Łk 2,37)

Okoliczności czasu

Opowiadanie o Annie prorokini (Łk 2, 36-38) zawiera fragment opisu ofiarowania Jezusa oraz ceremonii oczyszczenia i wykupu syna pierworodnego, który należał do Boga. Przepisy Prawa Mojżeszowego nakazywały kobietom, by po porodzie udały się do świątyni, celem dokonania obrzędu oczyszczenia. Pozostawały one bowiem nieczyste przez czterdzieści dni od urodzenia syna lub przez osiemdziesiąt po urodzeniu córki¹². W tym „stanie nieczystości" nie miały prawa wstępu do świątyni i nie mogły również dotykać niczego świętego (Kpł 12, 4).

Oczyszczenie

W celu oczyszczenia musiały one złożyć ofiarę: roczne jagnię na ofiarę całopalną («olah)¹³ i młodego gołębia lub synogarlicę na ofiarę przebłagalną (chatta). Uboga niewiasta mogła złożyć w ofierze jedynie dwa gołębie lub dwie synogarlicę; jedną jako ofiarę przebłagalną, a drugą jako całopalną (Kpł 5, 7; 12, 8). Celem składanej przez niewiastę ofiary, było wyzbycie się. nieczystości, powstałej w związku z porodem. W czasie liturgii oczyszczenia dokonywano, jednocześnie tak zwanego wykupu syna pierworodnego, gdyż przepis prawa mówił: Poświęćcie mi wszystko, co pierworodne. U synów Izraela do mnie należeć będą pierwociny łona mat- czynnego - zarówno człowiek, jak i zwierzą (Wj 13, 2; por. W j 13, 12.15). Okup ten wynosił 5 syklów srebra (Lb 3, 47).

Okoliczności miejsca

Maryja, jak każda matka izraelska, weszła zapewne na dziedziniec świątynny niewiast, od strony wschodniej przez bramę, która uchodziła za najpiękniejszą z dziesięciu tam istniejących i nosiła nazwę Pięknej lub Nikanora. Przy tej bramie zastała kapłana pełniącego służbę, który dokonał ceremonii oczyszczenia. Łukasz pisze, że (...) gdy Rodzice wnosili Dzieciątko Jezus, aby postąpić z Nim według zwyczaju Prawa (2, 27)

1. Anna

Źródłosłów tego słowa: Anna z greckiego Anna. hebrajskie Hanna: oznacza „łaska", bądź „napełniona łaską".

Córka Fanuela z pokolenia Asera, prorokini ( w sensie 1 kor 14,3-5), wdowa. Owdowiała po siedmiu latach pożycia małżeńskiego i dożyła 84 roku życia (albo też: przeżyła 84 lata we wdowieństwie). Była świadkiem ofiarowania Jezusa w świątyni. Podobnie jak pasterze rozpowiadała o Jezusie wszystkim, którzy oczekiwali przyjścia Mesjasza.¹⁴

2. Anna posiada charyzmat prorokowania

(...) Była tam również Anna prorokini (...) (2, 36-38). Nie należy tego rozumieć w tym sensie, jakoby ona mieszkała w obrębie świątyni, oddając się pewnej formie życia klasztornego lub spełniając określone funkcje na terenie świątyni. Imię Anna (hebr. Han-nah -oznacza łaskę) znane było w Starym Testamencie. Nosiła je jedna z dwóch żon Elkany (1 Sm l, 2) oraz żona Tobiasza Starego (Tob l, 9; 2, 11). Z literatury pozabiblijnej (Protoewangelia Jakuba) wiemy, że Matka Najświętsza Maryi Panny miała na imię również Anna¹⁵.

Autor biblijny nazywa Annę - prorokinią (profetis), nie precyzując dokładnie jej misji. Nie zostały również przekazane jej prorocze słowa, jak to czyni Łukasz w, opisie spotkania z Symeonem (2, 29-32). W związku z określeniem - prorokini rodzi się pewien interesujący problem - charyzmatu prorockiego, który jest udziałem kobiety; ma on swoje pełne potwierdzenie w Biblii. U proroka Joela czytamy: I wyleję potem Ducha mego na wszelkie ciało, a synowie wasi i córki wasze prorokować będą (...) (3, 1). Są również inne teksty biblijne, wskazujące na to, że nie tylko mężczyźni, ale i kobiety spełniały funkcje prorockie. Można mówić nawet o .pewnym rysie charakterystycznym tej funkcji, bowiem w ważnych momentach dziejów Izraela występowały kobiety, które cieszyły się charyzmatem prorokowania. Na przykład wśród Izraelitów wyprowadzonych przez Jahwe z Egiptu, była siostra Mojżesza - Miriam natchniona Duchem Jahwe, która wraz z idącymi za nią w pląsach (Wj 15, 20; por. Lb 12, 4) niewiastami, wyśpiewywała chwałę swego Boga Jahwe. Miriam była świadoma swej wyjątkowej roli oraz więzi z Jahwe, dlatego ośmieliła się nawet, razem z Aaronem wystąpić przeciwko Mojżeszowi (Lb 12, 2)¹⁶. W późniejszych czasach prorok Micheasz podkreśla szczególną powagę prorocką Miriam, (6, 4). Warto zwrócić uwagę i na ten szczegół, że imię Miriam tłumaczy się jako umiłowana przez Boga,- co wskazywałoby na wyjątkowy stosunek Jahwe do siostry Mojżesza.

Autor Księgi Sędziów wspomina o kobiecie, której wiara pchała ją do działania, i która wezwała Baraka do podjęcia walki z Siserą a była nią Debora prorokini, żona Lappidota. Mieszkała w górach Efraima między Rama i Betel (Sdz 4, 4-11). Otóż mocą Bożej przepowiedni zażądała ona, by Barak, syn Abinoama z Kedesz, powstał przeciw przywódcy Kananejczyków Siserze. Zwycięstwo odniesione nad nimi stało się okazją do powstania jednej z najstarszych i najpiękniejszych biblijnych pieśni zwycięskich, która nosi nazwę Kantyku Debory (Sdz 5, 2-31). W późniejszym okresie za panowania króla judzkiego Jozjasza (641-609), po znalezieniu w świątyni Księgi Prawa, ówczesny arcykapłan Chilkiasz udał się z czterema urzędnikami króla do prorokini Huldy, która mieszkała w Jerozolimie, z mężem Szallumem strażnikiem szat (2 Krn 34, 14--28; 2 Krl 22, 14). Celem tego poselstwa było poznanie woli Bożej odnośnie gróźb zawartych w odnalezionej Księdze. Prorokini Hulda przepowiedziała wtedy zagładę Jerozolimy i jej mieszkańców, jako karę za bałwochwalstwo (2 Krl 22, 16).

Niektórzy autorzy stawiają Annę prorokinię obok wyżej wymienionej Miriam, siostry Mojżesza.(Wj 15,20), Debory (Sdz 4,4) i Huldy (2 Krl 22, 15).43 Według nich określenie: prorokini - oznacza osobę szczególnie bogobojną, która służyła innym dobrą radą i przykładem.

Z ewangelicznej relacji Łukasza wynika, że w momencie przyjścia Jezusa na świat funkcję profetyczną pełnili: Zachariasz (Łk l, 67), Symeon (Łk 2, 25 nn), Anna Prorokini (Łk 2, 36), a nade wszystko Jan Chrzciciel. W życiu Kościoła pierwotnego znany jest także charyzmat prorokowania, którym obok mężczyzn obdarzone były kobiety (Dz 21, 8 n; (l Kor 11,5-16).

Rodzi się pytanie, kiedy Anna otrzymała dar proroctwa. H. Schunmann jest zdania, że charyzmat prorokowania otrzymała ona w godzinie spotkania z Jezusem, chociaż duchowo przygotowana była do tego faktu już wcześniej, jednakże wątpliwe jest, czy jako prorokini występowała. Anna została nazwana prorokinią nie koniecznie z tego powodu, że była powołana jako „usta Boże", ale że otrzymała Ducha Świętego, i dzięki któremu rozpoznała w Dziecięciu Jezus zapowiedzianego Mesjasza. Realizowała ona również swój charyzmat prorocki przez „wyczekiwanie zbawienia, które miało stać się udziałem Jerozolimy¹⁷, jako religijnej stolicy narodu, zaś po spotkaniu z Jezusem, przez wychwalanie Boga i mówienie o Nim innym ludziom (Łk 2, 38).