„Chrześcijańskie misterium kultu" - recenzja książki Odo Casla
Odo Casel w książce pt. „Chrześcijańskie misterium kultu" pokazał w bardzo piękny sposób rolę misterium w kulturze chrześcijańskiej-liturgii Kościoła. Warto po nią sięgnąć, chociażby z racji samego autora, a po drugie tematem rozważań jest bardzo ciekawy temat.
Odo ur. się w 1886 r. w Koblencji. W 1905 r. wstępuje do opactwa benedyktyńskiego w Maria Laach. To opactwo przez całe średniowiecze przechowywało najpiękniejsze tradycje liturgiczne. Pomimo reformacji duch liturgii był dalej pielęgnowany. Na początku XX wieku opactwo to stało się centrum kultury liturgicznej. W takiej atmosferze wzrastał wówczas młody mnich Casel.
Odo od 1917 czynnie działa na polu liturgii. Jest on zaliczany do pierwszych teologów liturgii. Myśl Casela zakładała głęboką odnowę doktryny liturgicznej. Odnowa ta dotyczyła nie tylko pojęcia ofiary, rozumianej jako prawdziwa pamiątka, ale może bardziej jeszcze pojęcia Obecności, rozumianej jako misterium o wielu aspektach, a nie tylko jako cud. Nie był prekursorem nowych dróg, ale odkrywał to co stare, zajmował się misterium ukrytym przed ludzkimi oczyma. Jego poglądy zostały zauważone przez Sobór Watykański II, a wiele z nich zostało rozszerzonych i zamieszczonych w dokumentach soboru, zwłaszcza w Konstytucji o Liturgii, w Konstytucji dogmatycznej o Kościele... Z tego powodu można go nazwać metafizykiem liturgii. Bardzo dużo pisał do przeróżnych czasopism liturgicznych. Zmarł w Wielką Sobotę.
Bezpośrednią przyczyną napisania książki była odpowiedź na ataki krytyków, zwłaszcza Umberga, Eisenhofera, Prumma i innych.
Moim zdaniem problematyka poruszona w książce O. Casela jest bardzo dobrze wyrażona w samym tytule. Autor chcąc wyjaśnić genezę misteriów, sięga nie tylko do czasów wczesnochrześcijańskich czy do tradycji zawartej w „Biblii", lecz podejmuje się wysiłku i cofa się jeszcze dalej do czasów pogańskich, w których już pojawiały się misteria. Skupia się na czasach hellenistycznych, w których religijne posłanie hellenizmu nabrało kształtu misterium. Pojęcie misterium wywodzące się z tego okresu do języka chrześcijańskiego zostało wprowadzone przez św. Pawła. Casel czyniąc to słowo centrum swoich zainteresowań teologicznych zwracał uwagę, że w historycznych misteriach jest obecne nie tylko samo działanie, ale również dzieło zbawcze. Dlatego misterium kultu jest rzeczywistym przedstawieniem dzieła zbawczego w sakramentalny sposób. Przez to, że pokazał Chrystusa Jezusa i Jego dzieło zbawcze jako tajemnicę leży olbrzymia zasługa Casela.
Misterium Chrystusa ujawnia się przez misterium kultu, które jest drogą do rzeczywistej tajemnicy Chrystusa. To ono ujmuje istotę chrześcijaństwa i jest silnie związane z ruchem biblijnym i liturgicznym.
Misterium zbawcze przejawia się w trojaki sposób. Przede wszystkim , to Bóg sam w sobie, który nawet pomimo objawienia, pozostaje tajemnicą. Po drugie, misterium jest osoba Chrystusa, jako Boga-Człowieka, wraz z całym Jego dziełem zbawczym. Po trzecie, misterium to sam Kościół, w którym Chrystus żyje, udzielając się przez Słowo Boże i sakramenty. Jest to misterium w sensie ścisłym- misterium kultu Kościoła. „Misterium kultu jest to święte, liturgiczne działanie, w którym czyn zbawczy uobecnia się przez obrzędy: gdy misterium biorące udział w kulcie dopełnia tego obrzędu, uczestniczy w czynie zbawczym i przez to zyskuje dla siebie zbawienie".
Misterium kultu umożliwia przełamanie różnych ograniczeń i pozwala na wejście w świat nadprzyrodzony oraz na uczestniczeniu w wiecznym „teraz". Obowiązkiem teologiczno-liturgicznym jest otwarcie Służby Bożej w jej mocy zbawczej, wiernym. Z tego powodu w książce jest ukazana teologia misterium. Trzeba sobie uświadomić, że chrześcijaństwo nie jest niczym innym jak misterium Chrystusa, które uobecnia się w misterium kultu. W duchu patrystycznym misterium przeszło do chrześcijaństwa jako misterium do zbawienia. Casel wskazał łączność między misterium a liturgią eucharystyczną.
Chrześcijańska liturgia jest rytualnym spełnieniem zbawczego dzieła Chrystusa w Kościele i przez Niego, a więc jest obecnością zbawczego czynu Boga pod postacią symboli. Liturgia jest ze swej istoty misterium Chrystusa i Kościoła. Z tym pojęciem autor łączy pojęcie Paschy i całego roku liturgicznego. Powtarzanie obchodzenia co rok liturgiczny tych samych wielkich misteriów Bożego Narodzenia, Wielkanocy... dla świata chrześcijańskiego ma ogromne znaczenie. Pozwala to na głębsze poznawanie z roku na rok tych wielkich a jakże ważnych dla nas tajemnic.
Z problemem misterium łączy się zagadnienie obecności misteryjnej Chrystusa w sakramentach świętych. Casel reprezentuje tezę o obiektywnej obecności misterium w liturgii i okresach liturgicznych. Nie jest to tylko udzielanie łaski, jako skutku dokonanego w przeszłości, ale jest to obecność obiektywna. Obecność misteryjna obejmuje: fakt aktualnych zbawczych wydarzeń i sposób ich aktualizacji.
O sposobie tej aktualizacji napisał „Jak jest sposób istnienia historycznego, tak też jest sposób istnienia sakramentalnego, rządzący się innymi prawami niż sposób istnienia historycznego". Próba dotarcia do najgłębszych źródeł misterium w chrześcijaństwie, przez nawiązania do własnej intuicji, przeżyć, źródeł patrystycznych przyczyniła się do odrodzenia mistyki sakramentalnej.
O. Odo Casel wyjaśnił misterium Chrystusa i Kościoła z punktu widzenia misterium liturgiki. Za istotę uważał obecność Chrystusa i jego dzieła zbawczego pod postaciami symbolicznymi chrześcijańskiego kultu. Misterium kultu w którym Chrystus spełnia swoje dzieło zbawcze, kontynuuje miłość Chrystusa, udziela niewidzialnego Ducha. Boskie działanie, w którym Bóg objawił swoją miłość, jest misterium Chrystusa.
Uważam, że książka jest godna uwagi. Pozwala wgłębić się w misterium liturgii Kościoła, a przez co ją lepiej zrozumieć. Jest ona napisana lekkim stylem, przez co dobrze się ją czyta.
Zobacz także
- Objawienia Maryjne
- MIEJSCE ODPOCZYNKU (ROLA) W NIEDZIELI NA PODSTAWIE LISTU APOSTOLSKIEGO JANA PAWŁA II „DIES DOMINI
- Do jakiego stopnia, oraz jakie elementy teorii ewolucji może zaakceptować zwolennik kreacjonizmu? (na podstawie artykułu „Kościół wobec ewolucji", stanowiska Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski)
- Struktura nauk przyrodniczych na podstawie artykułu ks. S. Kamińskiego w: „Znak" 72, 1, XII, 1960.
- Zgoda małżeńska